Dobrowolne poddanie się karze – czym jest i co oznacza w praktyce?

Dobrowolne poddanie się karze to instytucja, która znacząco wpływa na przebieg i czas trwania postępowania karnego. Daje ona możliwość złożenia przez oskarżonego wniosku o wymierzenie konkretnej kary bez konieczności przeprowadzania całej procedury dowodowej. Czy takie rozwiązanie zawsze jest korzystne? Kiedy można je zastosować? Przed podjęciem decyzji zachęcamy do wnikliwej analizy pojęcia i skutków, jakie ze sobą niesie.

Dobrowolne poddanie się karze - podstawowe informacje

Kiedy można zastosować dobrowolne poddanie się karze?

Z wnioskiem o dobrowolne poddanie się karze może wystąpić oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nie wyższą niż 15 lat pozbawienia wolności. Będzie on jednak zasadny tylko wtedy, gdy:

• oskarżony otrzyma akt oskarżenia, zapozna się z nim i dobrowolnie podda karze,
• prokurator wyrazi na to zgodę,
• okoliczności popełnionego przestępstwa i wina oskarżonego nie będą budzić żadnych wątpliwości,
• mimo, że rozprawa nie zostanie przeprowadzona w całości, to cele postępowania zostaną osiągnięte,

To, czy wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony zależy tylko od decyzji sądu, który w tym zakresie ma pełną dowolność.

Korzyści z dobrowolnego poddania się karze

Jedną z najistotniejszych zalet dobrowolnego poddania się karze jest możliwość uzyskania niższego jej wymiaru. Taka procedura w znaczący sposób prowadzi także do szybszego zakończenia postępowania, co jest zdecydowanie korzystne dla każdej ze stron (warto tutaj wspomnieć o kwestiach finansowych - krótsze postępowanie oznacza mniejsze wydatki). 

Przebieg, często przedłużającego się postępowania wywołuje strach, niepewność i stres - przede wszystkim u oskarżonego. Podjęcie decyzji o dobrowolnym poddaniu się karze ogranicza te negatywne skutki dzięki przewidywalnemu rozwiązaniu. Nie warto jednak poddawać się emocjom, skuteczny adwokat z pewnością pomoże wybrać najlepsze rozwiązanie.

Procedura dobrowolnego poddania się karze

Wniosek o dobrowolne poddanie się karze jest co do zasady składany ustnie podczas przesłuchania na rozprawie. Może również zostać złożony w formie pisemnej i wysłany do sądu przed jej rozpoczęciem. Nie należy dołączać żadnych specjalnych dokumentów, gdyż znajdują się one już w aktach sprawy. 

Po otrzymaniu takiego wniosku sąd podejmuje czynności, które są związane z wyznaczeniem rozprawy głównej, na której to wniosek ten będzie rozpatrywany.

Dobrowolne poddanie się karze w kontekście prawa karnego

Dobrowolne poddanie się karze a wyrok sądowy

Wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego zależne jest przede wszystkim od stwierdzenia, że okoliczności przestępstwa nie budzą wątpliwości i jednoznacznie wskazują za sprawcę oskarżonego. Przy braku zastrzeżeń istnieje podstawa do wydania wyroku skazującego z uwzględnieniem wymiaru kary zawartego we wniosku o dobrowolne poddanie się karze. 

Wpływ dobrowolnego poddania się karze na długość kary

Dobrowolne poddanie się karze to okoliczność łagodząca, która może wpłynąć na jej łagodniejszy wymiar. Nie może jednak naruszać sprawiedliwych norm prawa karnego materialnego. Przepisy prawa obligują sędziego do wydania stosownego wyroku skazującego. Nie ma możliwości odstąpienia od wymierzenia kary lub środka karnego. Wymiar kary w dużej mierze zależy od charakteru przestępstwa, okoliczności, postawy oskarżonego i faktu, czy był już wcześniej karany.

Dobrowolne poddanie się karze a prawa oskarżonego

W pierwszej kolejności warto nadmienić, że oskarżony nie musi również wyjaśnień, jeśli skorzysta z prawa odmowy ich składania.

Wniosek oskarżony może złożyć samodzielnie (w formie pisemnej lub ustnej) lub za pośrednictwem adwokata. Jeśli oskarżony nie ma obrońcy, to sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu. 

Dobrowolne poddanie się karze zamyka drogę do warunkowego umorzenia postępowania. Te dwie instytucje się nie łączą. Przed złożeniem wniosku warto się więc zastanowić, które rozwiązanie będzie dla oskarżonego korzystniejsze. 

Ograniczenia pojawiają się również podczas składania apelacji. Przyczyną apelacji nie mogą być błędy w ustaleniach faktycznych ani rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.

Kiedy nie warto korzystać z możliwości dobrowolnego poddania się karze

Odpowiedź na pytanie - czy dobrowolne poddanie się karze jest korzystnym rozwiązaniem zależy od indywidualnych okoliczności. Jeśli istnieją szanse na to, że oskarżony może zostać uniewinniony, to warto szczegółowo przeanalizować jaka decyzja będzie dla niego najlepsza. Oskarżeni często wolą złożyć wniosek, bo chcą uniknąć przedłużającego się i stresującego postępowania sądowego, którego finału nie są pewni. Przy podjęciu takiej decyzji, adwokat od spraw karnych będzie w stanie pomóc wybrać najlepszą możliwość.

Dodatkowo, kiedy mamy do czynienia ze sprawą, w której oskarżonych jest więcej, to dobrowolne poddanie się karze jednego z nich może nie oznaczać dla niego końca postępowania. Rozprawa będzie toczyła się zwykłym trybem, chyba że sąd wyłączy rozpoznanie sprawy oskarżonego, który poddał się dobrowolnie karze, do odrębnego rozpoznania.