Zasady podziału majątku po rozwodzie

Rozwód to niezwykle trudny i emocjonujący proces. Tym bardziej dotkliwe są jego następstwa, jeśli dotychczasowi małżonkowie nie potrafią osiągnąć porozumienia. Decyzje podejmowane pod wpływem urazy czy złości w dłuższej perspektywie mogą okazać się szkodliwe dla każdej ze stron. Tym bardziej, jeśli w grę wchodzą finanse. Dlatego przed dokonaniem jakichkolwiek kroków w kwestii podziału majątku warto zapoznać się kilkoma ważnymi aspektami tego rozwiązania.   

Jak wygląda podział majątku - najważniejsze informacje

W jaki sposób dzielony jest majątek po rozwodzie

Istnieją dwa sposoby podziału majątku po rozwodzie: sądowy lub przez dobrowolne podpisanie umowy u notariusza. Pierwsze rozwiązanie stosowane jest wtedy, gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia w zakresie sposobu podziału majątku. Jeśli jednak jest odwrotnie, to tańszym i szybszym sposobem jest wizyta u notariusza, u którego małżonkowie podpisują umowę w postaci aktu notarialnego. 

Istnieją kluczowe zasady, według których dzielony jest majątek. Pierwszą z nich jest podział majątku wspólnego, a zatem wszystkich dóbr zgromadzonych podczas trwania związku (wyjątek stanowi spadek lub darowizna). Kolejna to zasada równego podziału majątku. W sytuacji rozwodu jest on dzielony na równe części, chyba że małżonkowie zdecydują inaczej, lub istnieją przesłanki uzasadniające nierówny podział.   

Rola sądu w podziale majątku

W sytuacji, kiedy kwestia sprawy o podział majątku między małżonkami rozstrzygana jest przez sąd, musi on w pierwszej kolejności ustalić co wchodzi w jego skład i dokonać wyceny. Następnie określany jest wkład każdej ze stron w gromadzenie majątku wspólnego. 

Dokonując podziału, sąd bierze także pod uwagę sytuację rodzinną małżonków, sytuację finansową (np. trudności związane z chorobą) lub potrzeby związane z utrzymaniem i wychowaniem dzieci. Może się zdarzyć, że zdecyduje o tym, że jednej ze stron przysługiwać będzie większa część majątku.

Podział majątku a intercyza

Zawarcie intercyzy czyli umowy majątkowej małżeńskiej w znaczny sposób przyspiesza i ułatwia sam proces rozwodowy. W związku z tym, że wprowadza ona rozdzielność majątkową, nie ma konieczności podziału majątku wspólnego między małżonkami, ponieważ taki nie istnieje. Podczas rozstania obowiązują zasady, na które wcześniej dobrowolnie zgodziły się obie strony, co zdecydowanie ogranicza negatywne (również emocjonalne) skutki samego rozwodu.

Jakie dokumenty są potrzebne do podziału majątku?

Dokumenty, które należy przygotować w sprawie o podział majątku to przede wszystkim:

• prawomocny wyrok rozwodowy,
• postanowienie w sprawie ustanowienia rozdzielności majątkowej (jeśli taka została ustanowiona w trakcie trwania małżeństwa),
• akt notarialny potwierdzający zawarcie umowy przed notariuszem (jeśli została ona zawarta przed zawarciem małżeństwa lub w trakcie jego trwania),
• dokumenty tożsamości obu stron,
• dokumenty potwierdzające prawo własności poszczególnych składników majątku,
• plan podziału majątku (opcjonalnie),
• dowód uiszczenia opłaty sądowej (bez posiadania zgodnego planu podziału majątku kwota wynosi 1000 zł, w przypadku posiadania takiego planu tylko 300 zł).

Negocjacje i ugody przy podziale majątku

Mediacja jako alternatywa dla sprawy sądowej

Mediacje to sposób na pozasądowe rozwiązywanie sporów. Jest on dobrowolny i poufny, a jego celem jest wypracowanie wspólnego rozwiązania, które zaspokoi potrzeby każdego z uczestników. W mediacjach biorą udział strony konfliktu oraz bezstronny mediator, który pomaga osiągnąć porozumienie. 

Mediacje wskazane są w przypadku, kiedy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia. Jej zalety to nie tylko sposób na uniknięcie sporych kosztów sądowych, ale również:

• mediacje zazwyczaj trwają krócej niż proces sądowy;
• pozwalają ograniczyć negatywne emocje i zapewniają utrzymanie relacji między stronami;
• mediacje to proces poufny, w przeciwieństwie rozprawy sądowej;
• w mediacjach małżonkowie mają większy wpływ na ich rezultat niż ma to miejsce w przypadku procesu sądowego.

Zalety i wady ugody majątkowej

Ugoda majątkowa to dobrowolne, zatwierdzone przez sąd porozumienie, w wyniku którego całkowicie zerwane zostają finansowe więzi między małżonkami. Do niewątpliwych i najważniejszych zalet takiego rozwiązania należą:

• ustanie zależności finansowych między małżonkami,
• zabezpieczenie majątku jednego małżonka przed błędnymi decyzjami finansowymi drugiego,
• ułatwienie podziału majątku po rozwodzie (pod względem czasu i kosztów),
• zagwarantowana pełna kontrola nad własnymi finansami, możliwość podejmowania indywidualnych decyzji.

Nie da się jednak ukryć, że ugoda majątkowa ma również wady, do których należą:

• brak majątku wspólnego małżonków (co wpływa negatywnie na budowanie zaufania między partnerami),
• utrudnienia i ograniczenia związane z większymi inwestycjami, np. zakup nieruchomości,

Doradztwo prawne w negocjacjach - dlaczego jest istotne?

Aby proces negocjacji był skuteczny i przyniósł zadowalające rozwiązanie warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Dlaczego? Bezstronny adwokat jest w stanie na chłodno i niezwykle rzetelnie zapoznać się wieloma aspektami sytuacji, w której znajdują się małżonkowie. Pozbawiony bagażu emocjonalnego i uprzedzeń jest w stanie zaproponować rozwiązania, które w dłuższej perspektywie będą korzystne dla obu stron. Posiada również wiedzę i doświadczenie, które pozwolą przeprowadzić proces niezwykle szybko i sprawnie.

Podział majątku z perspektywy finansowej

Jak ocenić wartość majątku wspólnego?

Zanim nastąpi podział majątku wspólnego małżonków, w pierwszej kolejności należy ustalić jego składniki i odpowiednio je wycenić. 

Zasadniczo w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą nieruchomości, majątek ruchomy, wartościowe przedmioty, środki finansowe oraz prawa majątkowe, których wyceny dokonuje się na podstawie:

• wyceny rynkowej lub analizy porównawczej (podobnych nieruchomości lub przedmiotów),
• kosztorysów odtworzeniowych,
• ekspertyzy rzeczoznawcy,
• ustalenia sald bankowych, wyceny lokat terminowych, akcji i obligacji oraz innych instrumentów finansowych,
• analizy przychodów, jakie generują prawa majątkowe, oszacowania ich przyszłych korzyści finansowych.

Dokładna wycena majątku jest niezwykle ważna z punktu widzenia rzetelnego i sprawiedliwego jego podziału.

Podział majątku a kredyty i zobowiązania

Rozdzielność majątkowa i podział majątku nie mają wpływu na kredyty oraz jego spłatę. Sąd decyduje bowiem o podziale aktywów, a nie pasywów. Nie podejmie zatem żadnej decyzji, która dotyczy zobowiązań zaciągniętych przez strony podczas trwania ich małżeństwa. Dotyczy to również sytuacji, gdy rozpad małżeństwa nastąpi z winy jednego z małżonków. Zatem za wszystkie obciążenia finansowe kredytobiorcy odpowiadają w równym stopniu i są zobligowani do ich regulowania.

Skutki podatkowe podziału majątku

Zgodnie z treścią art. 2 pkt. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jej przepisów nie stosuje się w przypadku przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich. Oznacza to, że przychody wynikające z podziału majątku wspólnego małżonków nie podlegają opodatkowaniu.