Tajemnica zawodowa radcy prawnego i adwokata
Radca prawny i adwokat to zawody zaufania publicznego. Jednym z ich podstawowych obowiązków jest tajemnica zawodowa. Stanowi ona fundament każdej relacji, którą pełnomocnik buduje z klientem. Jej istnienie stanowi gwarancję prawidłowego wykonywania obowiązków przez adwokata i radcę prawnego.
Przepisy, które odnoszą się do tematyki tajemnicy zawodowej nie zawierają jej definicji. Mówią jedynie o tym, że radca prawny i adwokat mają w obowiązku zachować w tajemnicy wszystko, czego dowiedzieli w związku z udzielną pomocą prawną - zarówno od samego klienta i innych osób podczas wykonywania wszystkich czynności związanych ze sprawą.
Tajemnica radcowska i adwokacka - czego nie mogą ujawnić?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, ma on obowiązek zachować w tajemnicy wszystkie informacje, które dotyczą klienta i jego sprawy. Mowa tu o informacjach zdobytych bezpośrednio od klienta właśnie, jak również uzyskanych w inny sposób podczas wykonywania czynności zawodowych, niezależnie od źródła tych informacji oraz formy i sposobu ich utrwalenia.
Tajemnicą zawodową objęte są również informacje, które zostały ujawnione przed podjęciem czynności przez radcę prawnego, jeśli z okoliczności sprawy wynika, że ujawnienie tych informacji było niezbędne dla świadczenia pomocy prawnej i uzasadnione było oczekiwaniem, że radca prawny będzie ją świadczył.
Tajemnicą zawodową objęta jest także korespondencja i wszelkie dokumenty tworzone przez radcę prawnego. Zarówno te powstałe we współpracy z klientem, jak również osobami uczestniczącymi w prowadzeniu sprawy.
Kodeks Etyki Adwokackiej zawiera przepisy, które wskazują, iż adwokat ma obowiązek zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, czego dowiedział się podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Wszystkie materiały, które znajdują się w aktach adwokackich są objęte tajemnicą zawodową, także wszystkie wiadomości, notatki i dokumenty dotyczące sprawy uzyskane od klienta lub innych osób (niezależnie od miejsca, w którym się znajdują). Adwokat ma również obowiązek odpowiedniego zabezpieczenia przed niepożądanym przejęciem i ujawnieniem informacji, które są przechowywane na komputerze lub innym nośniku elektronicznym.
Ważną kwestią jest również temat zachowania tajemnicy przez współpracowników adwokata i radcy prawnego. Mają oni obowiązek zobowiązać również swój personel oraz wszystko osoby zatrudnione podczas wykonywania działalności zawodowej do przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
Adwokat i radca prawny nie mogą być zwolnieni z obowiązku tajemnicy zawodowej, co do faktów, o których dowiedzieli się podczas prowadzenia czynności zawodowych. Są jednak dwa wyjątki, kiedy tajemnica zawodowa może nie obowiązywać. Jej zachowanie nie dotyczy informacji:
- udostępnianych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- przekazywanych na podstawie przepisów rozdziału 11a działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 i 1423) - w zakresie określonym tymi przepisami.
Do kiedy trwa obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej?
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie. Jest dożywotni. Trwa również po zaprzestaniu wykonywania zawodu.
Radca prawny i adwokat są obowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej także wobec sądów i innych organów orzekających w sprawie co do przebiegu i treść pertraktacji ugodowych, w których brali czynny udział.
Kary za naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej
Zarówno radcy prawni, jak i adwokaci, aplikanci radcowscy i adwokaccy ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie tajemnicy zawodowej. Za naruszenie tajemnicy adwokaci i radcy prawni mogą ponosić odpowiedzialność dyscyplinarną, odszkodowawczą (wobec klienta) oraz karną.
Należą do nich:
- upomnienie,
- nagana,
- kara pieniężna (od półtorakrotności do dwunastokrotność wynagrodzenia obowiązujące w dniu popełnienia przewinienia),
- zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcowskiego lub zawodu adwokata na czas od 3 miesięcy do 5 lat,
- pozbawienie prawa do wykonywania zawodu (skreślenie z listy radców prawnych lub adwokatów bez prawa ubiegania się o ponowny wpis na listę przez okres 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego),
- kara pozbawienia wolności do lat 2.