Przemoc domowa i znęcanie - co za nią grozi?

Agresja fizyczna i psychiczne znęcanie się nad najbliższymi to niestety dość częste zjawisko wśród polskich rodzin. Większość przypadków nie jest zgłaszana odpowiednim służbom. Ofiary boją się sprawcy, wstydzą się, żyją w przekonaniu, że nikt nie jest w stanie im skutecznie pomóc. Tym bardziej, jeśli sprawca cieszy się nieposzlakowaną opinią. Niejednokrotnie też żyją w przekonaniu, że przemocowe sytuacje, których doświadczają nie są karalne. 

Czym jest przemoc domowa i gdzie uzyskać pomoc? W poniższym artykule przedstawimy skrót najważniejszych informacji.

Czym jest przemoc domowa?

Przemoc domowa to fizyczne, psychiczne i seksualne znęcanie się nad osobami, które pozostają w stałej relacji (partner, małżonek, rodzic, dziecko). Akty agresji mogą być jednorazowe lub powtarzać się. Mają charakter umyślny, co oznacza, że zamiarem sprawcy jest zadanie bólu, krzywdy. 

Przemoc ze strony najbliższych jest okrutna. Narusza nietykalność cielesną, narusza godność ofiary, zagraża jej zdrowiu i życiu. Jako, że jest długotrwała, to trudniej „wyleczyć” się ofierze z jej negatywnych skutków.

Rodzaje przemocy domowej

Kodeks karny nie definiuje szczegółowo rodzajów przemocy domowej. Ze względu na skutki i formę przemocy wyróżnić można:

1. Przemoc fizyczna. Polega na naruszaniu nietykalności fizycznej ofiary, której skutkiem jest powstanie uszkodzeń ciała. Tego rodzaju przemocą są również czyny, które mogą spowodować takie uszkodzenia, takie, jak: szarpanie, popychanie, ciągnięcie za włosy, krępowanie ruchów.
2. Przemoc psychiczna. Polega na naruszeniu godności osobistej poprzez stosowanie przymusu lub gróźb. Do tego rodzaju przemocy zaliczamy: obrażanie, wyzywanie, krytykowanie, krzyczenie, oczernianie, wyśmiewanie itp.
3. Przemoc seksualna. Polega na naruszeniu intymności ofiary poprzez zmuszanie do aktywności seksualnej wbrew jej woli. Przemocą jest również aktywność seksualna z osobą, która nie jest w stanie świadomie jej odmówić. Przemoc seksualna, to m.in. takie czyny, jak: obmacywanie, gwałt, wymuszenie pożycia, ocenianie wyglądu i sprawności seksualnej, postępowanie wbrew woli partnera/partnerki podczas aktywności.
4. Przemoc ekonomiczna. Polega na niszczeniu własności bliskiej osoby, pozbawienie lub ograniczenie jej środków do życia, uniemożliwianie ich zdobycia. Przemoc ekonomiczna to m.in.: kradzież, zabieranie pieniędzy, używanie rzeczy bez pozwolenia, zaciąganie pożyczek na wspólne konto, zmuszanie do spłaty długów.
5. Zaniedbanie. To rodzaj przemocy, który polega na tym, że naruszane są obowiązki wobec bliskiej osoby: pozbawienie jedzenia, dachu nad głową czy brak pomocy w chorobie. 

Co grozi sprawcy przemocy domowej?

Zgodnie z przepisami art. 207 Kodeksu karnego, fizyczne i psychiczne znęcanie się nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 

Jeśli powyższy czyn dodatkowo charakteryzuje szczególne okrucieństwo, to sprawca podlega karze od roku do 10 lat. Jeśli następstwem zakazanego czynu jest targnięcie się ofiary na własne życie, kara wynosi wówczas od 2 do 12 lat pozbawienia wolności.

Pomoc dla ofiar przemocy domowej

Instytucje i organizacje

W Polsce istnieją różne organizacje i instytucje, które zajmują się walką z przemocą domową i pomagają jej ofiarom. Dostarczają niezbędnych informacji, wskazują rozwiązania, organizują pomoc prawną i psychologiczną. 

Ofiary przemocy znajdą pomoc przede wszystkim w Ogólnopolskim Pogotowiu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”: https://www.niebieskalinia.info/index.php/oferta

W serwisie rządowym Rzeczpospolitej Polskiej znajdują się niezbędne informacje, które pomogą ofiarom przemocy podjąć pierwsze kroki w swojej obronie: https://www.gov.pl/web/gov/skorzystaj-z-pomocy-dla-osob-dotknietych-przemoca-w-rodzinie

Rodzaje pomocy

Osoby, które stały się ofiarami przemocy domowej mogą skorzystać z trzech rodzajów wsparcia, które pozwoli  im podjąć pierwsze kroki w kierunku odzyskania bezpieczeństwa i równowagi w życiu:

• pomoc prawna – doświadczony prawnik od spraw rodzinnych udzieli wszystkich niezbędnych informacji, wskaże rozwiązania, które będą skuteczne w walce z przemocą,
• pomoc psychologiczna – terapeuta pomoże ofierze w walce z traumą, która może ją paraliżować i ograniczać możliwości w walce o nowe życie, pomoże zbudować od nowa poczucie własnej wartości i odzyskać siły (zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym),
• pomoc finansowa – niektóre organizacje pomagają ofiarom przemocy w znalezieniu schronienia, zaspokojeniu podstawowych potrzeb. 

Przemoc domowa - gdzie zgłosić?

W sytuacji, kiedy dochodzi do zagrożenia bezpieczeństwa i życia ofiary lub jej bliskich, w pierwszej kolejności należy bezzwłocznie powiadomić policję (numer alarmowy 112 lub 997). 

Jeśli z jakiś powodów ofiara nie chce dzwonić na policję, może skontaktować się z „Niebieską Linią” pod numerem 800 120 002. Infolinia czynna jest 7 dni w tygodniu, przez całą dobę. Konsultanci podpowiedzą, co robić, do kogo się zgłosić.

Jeśli sytuacja ofiary nie wymaga natychmiastowej interwencji, to warto zwrócić się do doświadczonego prawnika. Jego wsparcie zbuduje w ofierze poczucie bezpieczeństwa i pozwoli ograniczyć negatywne efekty np. zbędnych kontaktów z oprawcą.