Rozdzielność małżeńska - na czym polega, wady i zalety

Zgodnie z polskim prawem, po zawarciu związku małżeńskiego powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza to, że do obojga z małżonków należą wszystkie przedmioty i prawa majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa, bez względu na to, czy nabyli je małżonkowie wspólnie, czy osobno.

Małżonkowie mogą jednak wybrać inną drogę, którą jest rozdzielność majątkowa. Pozwala ona m.in. zachować niezależność finansową oraz chroni przed długami współmałżonka, ale nie tylko. Czym jest rozdzielność majątkowa? Jakie posiada wady, a jakie zalety? Temat przybliżamy w poniższym artykule.

Czym jest rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa w związku małżeńskim powstaje na skutek dobrowolnego porozumienia obu stron lub przez przymusową decyzję sądu. Polega ona na tym, że każde z małżonków posiada oddzielny majątek i samodzielnie nim dysponuje. Nie oznacza jednak, że małżonkowie nie mogą kupić nic wspólnego. Wspólny zakup stanowi wówczas własność ułamkową.

Małżeńska rozdzielność majątkowa oznacza również, że małżonkowie mogą zaciągać zobowiązania bez zgody współmałżonka. Wiąże się to oczywiście z tym, iż odpowiedzialność za długi ponosi osoba, która je zaciągnęła.

Rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona poprzez:

• podpisanie intercyzy (umowy w formie aktu notarialnego),
• przymusowe orzeczenie sądu (muszą jednak zaistnieć ważne powody, by sąd takie orzeczenie wydał),
• z mocy prawa (kiedy jeden z małżonków został ubezwłasnowolniony lub ogłoszona została jego upadłość),
• orzeczenie separacji.

Zalety rozdzielności majątkowej

Niezależność finansowa i ochrona przed długami

Rozdzielność majątkowa pozwala zachować niezależność finansową każdego z małżonków. W zakresie zarządzania osobistym majątkiem nie są oni uzależnieni od drugiej osoby. Podejmują samodzielne decyzje, które są niezależne od woli partnera. Każda ze stron ma swoje konto bankowe, inwestycje i dochody.

W małżeństwie z ustawową wspólnością majątkową każdy z małżonków odpowiada za zaciągnięte długi, nawet jeśli powstały z inicjatywy tylko jednego z nich. W przypadku rozdzielności majątkowej długi jednego z partnerów nie są prawnie powiązane z drugim. Oznacza to, że nie ponosi on odpowiedzialności za zobowiązania - pod warunkiem, że wierzyciel został o tym poinformowany.

Dodatkowo rozdzielność majątkowa zabezpiecza przed całkowitą utratą majątku w przypadku rozwodu.

Brak kontroli ze strony współmałżonka

W małżeństwie, w którym jest rozdzielność majątkowa, nie ma finansowej kontroli jednego współmałżonka nad drugim. Często pozwala to zachować zdrowe relacje między partnerami i równość w związku. Każde z małżonków decyduje o swoich finansach w sposób samodzielny. Mogą inwestować, oszczędzać, zaciągać zobowiązania w sposób niezależny od decyzji współmałżonka. 

Dla wielu osób taka niezależność finansowa to bardzo ważna kwestia -  tym bardziej w dzisiejszych czasach, w których częściej dochodzi do rozwodów, a małżonkowie chcą być przygotowani na każdą ewentualność. 

Szybszy rozwód

W przypadku, kiedy dochodzi do rozpadu małżeństwa, to rozdzielność majątkowa umożliwia przeprowadzenie szybszego rozwodu. Małżonkowie nie mają się o co spierać, a adwokaci nie muszą wnosić o podział majątku. Skraca się zatem okres całego postępowania rozwodowego. Dzięki temu rozwód jest szybszy i stosunkowo tańszy.

Wady rozdzielności majątkowej

Brak możliwości wspólnego rozliczania podatków

Małżeństwa z rozdzielnością majątkową są pozbawione możliwości składania wspólnych deklaracji podatkowych. Powoduje to konieczność uiszczania większych podatków i brak możliwości skorzystania z korzyści podatkowych związanych z małżeństwem.

Rozdzielność majątkowa wyłącza odpowiedzialność jednego z małżonków zobowiązania podatkowe drugiego.

Niższa zdolność kredytowa

W przypadku rozdzielności majątkowej często pojawiają się również problemy ze zdolnością kredytową. Dochody jednego małżonka mogą uniemożliwić otrzymanie takiej kwoty kredytu, która pozwoli np. na zakup nieruchomości. W małżeństwach z ustawową wspólnością majątkową bank bierze pod uwagę dochody obojga partnerów, co gwarantuje im lepszą zdolność kredytową. 

Nierówność finansowa po rozwodzie

Rozdzielność majątkowa często okazuje się niekorzystnym rozwiązaniem, kiedy dochodzi do rozstania, rozwodu. Małżonek lub małżonka, których dochody podczas trwania małżeństwa były niższe, po rozwodzie zostają w dużo gorszej sytuacji finansowej. Taka nierówność finansowa może powodować frustrację, szczególnie w przypadku kobiet. Niejednokrotnie przedkładają one życie rodzinne, zajmowanie się domem przed karierą zawodową i atrakcyjnymi zarobkami.