Kiedy dziecko może decydować o spotkaniach z ojcem

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Dosyć często zdarzają się jednak przypadki, kiedy władza ojca zostaje ograniczona lub zostaje on jej pozbawiony. Taką decyzję podejmuje sąd na wniosek matki po uprzednim zapoznaniu się z argumentami wnioskodawcy oraz okolicznościami sprawy w trakcie procesu sprawy rozwodowej.

Wyrok ograniczający lub pozbawiający ojca władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczny z zakazem kontaktów. W takiej sytuacji sąd orzeka o sposobie oraz częstotliwości takich kontaktów. W świetle prawa pod pojęciem „kontaktu z dzieckiem” rozumiemy:

• bezpośrednie porozumiewanie się;
• spotkania;
• odwiedziny;
• korespondencję;
• zabieranie dziecka poza miejsce stałego pobytu.

Formę i częstotliwość takich kontaktów orzeka sąd na wniosek matki.

Jakich pytań w Sądzie dotyczących kontaktów z dzieckiem można spodziewać się na sprawie

Pytania na sprawie o kontakty z dzieckiem będą z reguły dotyczyły tematu relacji rodzić – dziecko. Mogą to być pytania typu:

• Czy rodzic utrzymuje kontakty z dzieckiem?
• Czy rodzic interesuje się dzieckiem?
• Czy rodzic płaci alimenty?
• Jakie są relacje między rodzicami, czy potrafią dojść do porozumienia?
• Jak rodzic spędza czas z dzieckiem?
• Czy rodzic stosuje przemoc wobec dziecka?
• Czy rodzic jest uzależniony od alkoholu lub narkotyków?
• Czy rodzic ma wiedzę na temat problemów dziecka, jego ocen w szkole?

To tylko niektóre z pytań, które pozwolą sądowi ocenić, czy relacje dziecka z każdym z rodziców są prawidłowe i czy nie mają negatywnego wpływu na funkcjonowanie małoletniego. Wynikiem takiej oceny jest podjęcie odpowiedniej decyzji o ograniczeniu bądź pozbawieniu władzy rodzicielskiej i ustaleniu formy ewentualnych kontaktów.

Od ilu lat dziecko może zdecydować z kim chce mieszkać?

Dziecko, które nie ukończyło osiemnastu lat nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych i nie może do tego czasu samodzielnie decydować, z którym z rodziców chce mieszkać.

Powyższa regulacja nie oznacza jednak, że sąd nie może wziąć pod uwagę zdania małoletniego w tej kwestii, gdyż powinien wysłuchać rozsądnych życzeń dziecka w tym zakresie. Zadaniem sądu jest bowiem, przede wszystkim, kierowaniem się dobrem dziecka. Jeśli zatem nie ma żadnych przeciwwskazań, wówczas sąd wysłuchuje oczekiwań i zdania małoletniego dziecka. Odbywa się w to w odpowiednich warunkach, poza salą rozpraw. Zaznaczyć trzeba, że dziecko nie jest w tej sytuacji świadkiem.

Zdanie dziecka zostaje wzięte pod uwagę, może stać się przesłanką do podjęcia innych czynności, których celem będzie bardziej wnikliwe przeanalizowanie relacji dziecka z rodzicami. Nie będzie ono natomiast determinowało decyzji, jaką podejmie sąd.

Należy pamiętać, że zapisy Kodeksu postępowania cywilnego gwarantują dzieciom prawo do wyrażenia swoich poglądów we wszystkich tematach, które ich dotyczą. Dodatkowo wskazują, że należy zapewnić dziecku komfortowe warunki i poczucie bezpieczeństwa podczas rozmowy z biegłymi, uwzględniając m.in. wytypowanie odpowiednich osób, które to w rozmowie z małoletnim będą uczestniczyć.

Pytania zadawane dziecku powinny być sformułowane w zrozumiały dla niego sposób. Rozmowa powinna być przeprowadzona w sposób, który odpowiada możliwościom intelektualnym i werbalnym dziecka

Czy dziecko może odmówić kontaktów z ojcem?

Ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem polega na sprecyzowaniu harmonogramu spotkań, ich okoliczności oraz częstotliwości. Zadaniem matki jest odpowiednie przygotowanie dziecka do takich spotkań i stworzenie warunków, które umożliwią realizację takich spotkań.

Niestety, czasem zdarza się, że samo dziecko nie wyraża chęci utrzymywania kontaktu z ojcem. Czy dziecko może odmówić kontaktów z ojcem? Teoretycznie tak, jednak uszanowanie jego decyzji powinno poprzedzić zdiagnozowanie przyczyn takiego negatywnego nastawienia. Niejednokrotnie okazuje się, że odmowa kontaktu jest efektem manipulacji oraz nieodpowiedniego przygotowania do takich spotkań. Źródłem problemu jest zatem konflikt dorosłych, a nie niechęć samego dziecka. Sąd uwzględnia w tym zakresie także wiek dziecka. Dzieci kilkunastoletnie mają już bowiem swoich znajomych, zajęcia pozaszkolne i często nie są zainteresowane koniecznością realizacji kontaktu z rodzicem w danym dniu.

W przypadku odmowy kontaktów z ojcem rozwiązaniem jest zmiana ich częstotliwości i rodzaju. Orzeczenie takie wydaje sąd na wniosek jednego z rodziców. Sąd bada wtedy wszystkie okoliczności i stara się dociec co jest prawdziwą przyczyną odmowy kontaktu. Powołani biegli to specjaliści z Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (OZSS), którzy są w stanie trafnie ocenić jakie podjąć działania, by dobro dziecka nie zostało naruszone. Błyskawicznie również diagnozują właściwą przyczynę zaistniałego problemu.

Bez względu na przyczynę, warto podkreślić, iż wymuszanie w sposób mechaniczny kontaktu dziecka z rodzicem nie rozwiązuje problemu, a go jedynie pogłębia. Rolą rodziców, biegłych specjalistów sądowych oraz sądu jest znalezienie narzędzi i metod wzajemnego oddziaływania rodzica na dziecko, tak aby budować pomiędzy nimi, czy też naprawiać więź i relacje.